Farklı kullanım alanlarına sahip ölçüm cihazı olarak tanımlanan Takometre nedir? Nasıl çalışır? Motorlu araçların devir sayısını ölçen ölçüm cihazı, takometre olarak adlandırılıyor. Takometre, devri ölçülecek olan motorlu araçların beygir gücüne ve devir hızına göre farklı şekillerde kullanılıyor.
Kullanım alanı ve ölçüm yapılacak olan araçların hassasiyet düzeylerine göre birbirinden farklı modelleri bulunan takometre ile ilgili merak edilen bilgiler şöyle aktarılıyor.
Takometre Nedir?
Elektrikli ve motorlu araçlara ilgi duyan birçok kişinin merak ettiği başlıca konulardan biri olarak takometre nedir? Nasıl çalışır? Motorlu araçların devir hızını ölçen ve tur metre olarak da isimlendirilen ölçüm cihazına takometre deniyor. Motorlu araçlarda en sık kullanılan devir ölçme cihazı olan takometre, kullanıldığı motorlu araçların farklılık gösteren özellikleri ve hassasiyetleri nedeniyle çeşitli uygulamaları bulunuyor.
Motorlu araçlarda devir, dönen cismin dakikada uygulamış olduğu tam tur sayısı olarak tanımlanıyor. Takometre ise, motorlu ve elektrikli araçların motor mili veya tekerlek bölümünde yaptığı devir sayısını hesaplayarak işlev görüyor. Takometre ile ölçülen devir sayısı ise, RPM harfleri ile gösteriliyor. Takometre, araçların dakikada yaptığı devir sayısını (RPM) ölçüyor. Devri ölçülmek istenen motorlu aracın motor miline temas ettirilerek dönen hareketli bir parça olarak işlev görüyor. Takometre, dönerek yaptığı hareketi dakikada tur sayısına çevirerek hesaplıyor.
Takometre Çeşitleri Nelerdir?
Elektrikli ve motorlu araçlarda 4 farklı takometre türü kullanılıyor. Sıklıkla kullanılan takometre çeşitleri şöyle kategorize ediliyor:
- Analog Takometreler: İğne ve çevirmeli kadran tipinden meydana geliyor. Herhangi bir okuma depo sistemine sahip olmayan analog takometreler, sapma ve ortalama detaylarını hesaplamaya dahil etmiyor. Analog takometre kullanılan araçların hızı dönüştürücü aracı ile voltaja dönüştürülüp, ayrı olarak voltmetre ile voltaj ölçümü sağlanıyor.
- Dijital Takometreler: LCD veya LED okuma deposuna sahip olan dijital takometreler, her türlü hassas ayrıntıyı ölçümlüyor. Peki, dijital takometre nasıl çalışır? İstatistiksel hesaplamaları yapabilen ve tüm ayrıntılara dahil olabilen dijital takometre, analog takometredeki kadran sistemi yerine sayısal okuma sistemi ile çalışıyor. Okuma belleği sayesinde birim zaman başına düşen dönme hızını tüm ayrıntıları ile hesaplayabiliyor. Dijital takometreler, aracın motor miline temas ettirilerek beraber dönüyor. Ardından her bir turda elektronik bir optik algılayıcıdan ışık sinyali yayılıyor. Işık sinyali periyodik olarak toplanıp, frekansı gerilime çevirerek devir sayısını hesaplama işlemini tamamlıyor.
- Zaman ve Frekans Ölçme Takometreler: Ölçüm yöntemlerine göre farklı sınıflara ayrılan bu tür takometreler, darbeler arasındaki zaman aralığını ölçerek devir sayısını hesaplıyor. Frekans ölçüm cihazı olarak kullanılan takometreler ise, darbelerin frekans hızını ölçüyor. Düşük hızda gerçekleştirilen ölçümler için zaman takometreleri, yüksek hızda yapılan ölçümler için de frekans takometreleri kullanılıyor.
- Temaslı ve Temassız Takometreler: Aracın motor mili ile temas ettirilen temaslı takometreler, manyetik sensörlü bir optik kullanıcı ile birlikte kullanılıyor. Araca temas etmeden kullanılan temassız takometreler, mobil uygulamalar için tercih ediliyor.
Takometre Çeşitleri Nasıl Çalışır?
Araçların birim zaman (dakika) başına yaptığı devir sayısı RPM olarak adlandırılıyor. RPM ölçümü yapan takometreler; analog, dijital, zaman ölçümü, frekans ölçümü, temaslı ve temassız olmak üzere dört farklı kategoride inceleniyor.
Dijital Takometre Nasıl Çalışır?
Günümüzde analog takometrelerin aksine, dijital takometreler daha sık kullanılıyor. Peki dijital takometre ne ölçer? Dijital takometreler, birim zaman başına gelen darbelere bağlı gelişen gerilimi hesaplıyor. Araçtaki elektronik sistem sayesinde bujiden yapılan ateşleme ile gönderilen verilerden gelen sinyaller, çift hatlı bir kablo sistemiyle panele yeniden gönderiliyor.
Temassız Takometre Nasıl Çalışır?
Temassız takometreler, mekanik adaptör veya optik pil ile çalışıyor. Peki, temassız takometre ile nasıl ölçüm yapılır? Temassız takometreler, optik disk veya lazer ile ölçüm yapıyor. Aracın dönen parçasına eklenen temassız takometreler lazerlerin yansıtıcı şerit sinyalleri veya mekanik adaptörleri sayesinde nesne uzunluğunu veya aracın hızını ölçüyor. Devir ölçümünün yanı sıra uzunluk veya hız ölçümü yapılmak istendiğinde, temassız takometre adaptörüne ek olarak bir tekerlek yerleştiriliyor.
Takometre Ne İşe Yarar?
Araçların bakım ve kontrolü açısından büyük önem taşıyan takometre nedir? Nasıl çalışır? Araçların motor milinde yer alan takometreler, motor devir sayısını ölçerek güvenilirlik seviyesini test edebiliyor. Dolayısıyla takometreler, elektrikli ve motorlu araçların bakım ve güvenliği açısından sık kullanılan bir ölçüm cihazı olarak karşınıza çıkıyor.
Günümüzde dijital takometreler, motorlu araçların gaz ayarlamalarını otomatik olarak yapmasını sağlıyor. Böylece yüksek hızda kullanılan araçların kullanım ömrü uzayabiliyor. Bu durum ise, araçlarda meydana gelen yaygın problemlerin ortaya çıkmadan engellenmesini sağlayıp, araçların daha bakımlı ve sağlıklı oluşuna zemin hazırlıyor.
Günümüzde Karayolları Taşıma Yönetmeliği’nde yer alan kurallara göre, birtakım motorlu araç türleri takometre kullanmak zorunda kalıyor. Takometre kullanım zorunluluğuna uyması gereken motorlu ve elektrikli araçlar, düzenli zaman aralıklarıyla yetkili kurumlara dijital takometre okuma belleğine kaydedilen verileri aktarıyor. Böylece sürücülerin, yolcuların ve trafikte bulunan diğer tüm kişilerin can ve mal güvenliği koruma altına alınıyor.
Takometre Nerelerde Kullanılır?
Motorlu ve elektrikli araçların dönme hızını ölçen takometre nerelerde kullanılır? Genel olarak otomotiv sektöründe kullanılan takometreler, farklı tipik uygulama alanlarında da sıklıkla tercih ediliyor. Takometrelerin kullanıldığı uygulama alanları şöyle sıralanıyor:
- Otomotiv endüstrisi
- Deniz araçları ve tekne endüstrisi
- Mekanik sistemler ve makine endüstrisi
- Rutin bakım endüstriyel işlemler
- ARGE projeleri
- Laboratuvar testleri ve ölçüm uygulamaları
Takometre Zorunlu Mu?
Dünya genelinde takometre takma zorunluluğu bulunuyor. Türkiye’ye ise bu zorunluluk, 2020 yılından itibaren getiriliyor. Eşya veya yolcu taşımacılığı yapan elektrikli ve motorlu araçların, trafiğin güvenliği açısından takometre kullanım zorunluluğu bulunuyor.
Yolcu ve eşya taşımacılığı yapan motorlu veya elektrikli araçlar, sayısal takometre kullanmak zorunda kalıyor. Aynı zamanda eşya ve yolcu taşımacılığı yapan araçlar, sayısal takometrenin okuma belleğine kaydedilen tüm dijital verileri, düzenli periyotlarla ilgili kuruluşlara bildiriyor.
Trafikte uzun yol sürücüsü olarak görev alan kişiler, takometre takma zorunluluğuna uymaması halinde Karayolları Taşıma Yönetmeliği’ne aykırı bir davranışta bulunmuş olarak kabul edilip, gerekli işlemlere tabi tutuluyor.
Takometre Hangi Araçlarda Zorunludur?
Takometre kullanımı ile ilgili merak edilen bir diğer önemli konu, takometre kullanım zorunluluğuna dahil edilen araç kategorisi oluyor. Yolcu ve yük taşımacılığı yapan motorlu araçlar gerek kendi can güvenliği gerekse trafiğin güvenliği açısından takometre kullanma zorunluluğuna uyum sağlıyor. Fakat bu zorunluluğa tüm araç tipleri dahil olmuyor. Peki, takometre takma kullanma zorunluluğuna uyması gereken araçlar nelerdir, şöyle inceleniyor.
- Yolcu taşıyan bütün minibüs ve araçlar
- 17 kişiden daha çok oturma alanı bulunan araçlar
- Minimum 3,5 ton üzerinde yükü bulunan kamyon ve çekici araçları trafiğe çıktıklarında takometre kullanım zorunluluğuna uymak durumunda kalıyor.
Takometre kullanım zorunluluğu dışında bırakılan araçlar ise şöyle sıralanıyor:
- Belediyeye ait minibüs, dolmuş, otomobil ve otobüsler
- Şehir içi taşımacılığı yapan kamyonet araçları
- 1984 yılından önce üretilen motorlu araçlar takometre kullanım zorunluluğu dışında bırakılıyor.
Araç sahipleri ve sürücü belgesi alacak kişilerin merak ettiği takometre nedir? Nasıl çalışır? Araçların devir sayısını ölçen ve çeşitli modellere ayrılan takometreler, sürücülerin, yolcuların ve trafiğin genel güvenliği açısından büyük önem taşıyor.
Bir yanıt yazın